Trong muôn loại lan rừng, nhóm lan Thanh đạm ít được người chơi hoa để ý biết tới, nhưng đây là loại hoa được sự quan tâm tìm hiểu của các nhà nghiên cứu về hoa lan tìm hiểu rất sớm. Các loại Lan thanh đạm có nhiều loại nở rải rác từ mùa thu đặc biệt là có khá nhiều loại nở từ dịp cuối năm sang tết nguyên nguyên đán. I/ Đặc điểm, cấu tạo chung của lan thanh đạm:
– Giả hành bình vôi;
– Có hai lá mọc đối giống đuôi én;
– Có bao bẹ cho mỗi bông hoa;
– Hình ảnh hoa có chung đặc điểm của hoa lan.
II/ Phân bổ:
Lan thanh đạm mọc ở nhiệt đới và cả vùng xích đạo. Như: Việt nam; Malaisia; Trung quốc; Ấn độ…..
Tại Việt Nam tìm thấy ở hầu hết các tỉnh miền núi trong cả nước từ Bắc vào Nam;
III/ Giống loại:
Theo hoa lan Việt Nam:
– Trên thế giới có khoảng 190 loại;
– Việt Nam có khoảng 28 loại;
Theo ghi nhận của Hiệp hội hoa lan Hoa kỳ ( American Orchid Society ) có 35 loại;
Giống loại có tại Việt Nam:
1. Thanh đạm Assam hay còn gọi là Thanh đạm trung .
Tên tiếng Anh: Coelogyne assamica
Mô tả: Phong lan, củ cao 6-9 phân, 2 lá. Chùm hoa mọc từ cây non, dài 30-15 phân, hoa 7-8 chiếc, to 5-7 phân, nở vào mùa Hạ và mùaThu.
Nơi mọc: Sin Hồ, Lai Châu, Lạc Dưong, Langbiang, Đà Lạt.
2. Thanh đạm cánh ngắn, hay còn gọi là Thanh lan , Thanh đam xanh .
Tiếng Anh: Coelogyne brachyptera
Mô tả: Phong lan trung bình, củ dài 10-15 phân, 2 lá. Chùm hoa mọc từ củ già, dài 15-18 phân, hoa 7-8 chiếc, to 5 phân, nở đồng loạt vào mùa Xuân. Có hương thơm.
Nơi mọc: Đắc Lắk, Đà Lạt, Phuớc Long, Bình Phước, Bù Gia Mập.
3 Thanh đạm vôi hay còn gọi Thanh đạm môi lông.
Tiếng Anh: Coelogyne calcicola
Mô tả: Phong lan, củ bẹ cao 7 phân, lá 2 chiếc trên đỉnh dài khoảng 20 phân, rộng 5 phân. Chùm hoa mọc ở đỉnh củ, dài 22 phân, hoa 7-9 chiếc, to 3 phân nở đồng loạt vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đà lạt.
4. Thanh đam Tuyết Hạ
Tiếng Anh: Coelogyne cumingii
Mô tả: Phong lan, củ bẹ cao 6 phân, 2 lá ở đỉnh, dài 24 phân, rộng 5 phân. Chùm hoa mọc ở ngọn cây non dài 15 phân, hoa 3-5 chiếc to 6-7 phân, nở vào cuối Xuân và đầu Hạ.
Nơi mọc: Karel Petrzelka tim thấy ở gần đầm Ron, Đà lạt
5. Thanh đạm 2 mầu
Tiếng Anh: Coelogyne dichroantha
Mô tả: Phong lan đặc hữu của VN, củ bẹ vuông 4 góc, cao 3 phân, đỉnh mang 2 lá dài 15-20 phân, rộng 5 phân. Chùm hoa mọc ở đáy củ dài 10 phân, hoa 5-7 chiếc to 4 phân.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đà Lạt.
6. Thanh đạm Langbian
Tiếng Anh: Coelogyne eberhardtii
Mô tả: Phong lan đặc hữu của VN, củ bẹ cao 2 phân, lá 2 chiếc ở đỉnh, dài 15 phân, rộng 3 phân. Chùm hoa mọc ở ngọn củ, dài 6 phân, hoa 1-2 chiếc to 4-5 phân.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Bảo Lộc.
7. Thanh đạm dẹt
Tiếng Anh: Coelogyne filipeda
Mô tả: Phong lan đặc hữu của VN, củ bẹ cao 6-7 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa dài 8-10 phân, hoa 4-5 chiếc, to 4 phân.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đà Lạt.
8. Thanh đạm rìa
Tiếng Anh: Coelogyne fimbriata
Mô tả: Phong lan trung bình, củ bẹ cao 5 phân, lá 2 chiếc dài 16 phân, rộng 3 phân. Chùm hoa dài 4-5 phân, hoa 1-3 chiếc, to 3-4 phân, nở vào mùa Thu, lâu tàn và thơm hắc.
Nơi mọc: Từ Bắc xuống Nam.
9. Thanh đạm mềm
Tiếng Anh: Coelogyne flaccida
Mô tả: Phong lan trung bình, củ bẹ cao 7 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa mọc ở đáy củ dài 25 phân, hoa 5-12 chiếc, to 4 phân, nở đồng loạt vào mùa Xuân-Hạ.
Nơi mọc: Lào Cai, Sa Pa.
10 Thanh đạm nâu
Tiếng Anh: Coelogyne fuscescens
Mô tả: Phong lan trung bình, củ bẹ mọc sát nhau cao 7 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa mọc ở gốc, cao 16 phân, hoa 4-6 chiếc, to 5-6 phân, nở vào Thu-Đông.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đà Lạt.
11. Thanh đạm sữa
Tiếng Anh: Coelogyne huettneriana
Mô tả: Phong lan nhỏ, củ bẹ dài, lá 2 chiếc. Chùm hoa mọc từ đáy củ đã trưởng thành, dài 14 phân, hoa 4-8 chiếc, to 5 phân nở đồng loạt vào mùa Xuân, thơm hắc.
Nơi mọc: Cao Bằng, Lang Sơn, Tam Đảo, Vĩnh Phú, Hà Nam Ninh. Hội Hoa Lan Việt Nam
12 Thanh đam vàng ( Hoàng hạc, Hoàng long ).
Mô tả: Phong lan trung bình, củ bẹ cao 10 phân, lá 2 chiếc dài 20-25 phân, rộng 4-5 phân. Cuống hoa dài tới 15 phân, hoa từ 1-6 chiếc, to 10 phân, mọc ở đỉnh củ lớn, nở 1-2 chiếc một lúc, thơm và lâu tàn, từ mùa Thu qua mùa Xuân.
Nơi mọc: Đơn Dương, Lâm Đồng.
13 Thanh đạm mụt
Tiếng Anh: Coelogyne lentiginosa
Mô tả: Phong lan cỡ trung bình, củ cao 12 phân, lá 2 chiếc dài 25-30 phân, rộng 4-5 phân. Chùm hoa dài 10-15 phân, hoa 4-5 chiếc to 4 phân, thơm, nở đồng loạt vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Đắc Lắk, Ngoc Hồi, Kon Tum, Lâm Đồng. Hội Hoa Lan Việt Nam
14 Thanh Đạm Kế Lộc
Tiếng Anh: Coelogyne lockii
Mô tả: Phong lan cỡ trung bình, củ cao 6-7 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa thẳng đứng cao 20-25 phân, hoa 7-10 chiếc, nở đồng loạt vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Sa Pa, Lao Cai, Quan Ba, Hà Giang.
Ghi chú: Do Nguyễn tiến Hiệp, Leonid Averyanov và Phan kế Lộc tìm thấy ở Quản Bạ, Hà Giang vào tháng 5-2007. Tên đặt để vinh danh Giáo sư Phan kế Lộc.
15. Thanh Đạm Quản Bạ ( Tạm đặt tên theo địa danh )
Tiếng Anh: Coelogyne malipoensis
Mô tả: Phong lan, lá 1-2 chiếc. Chùm hoa dài 20 phân, hoa 5-8 chiếc to 4 phân, nở đồng loạt vào mùa Thu.
Nơi mọc: Quản Bạ, Hà Giang.
16 Thanh đạm Điện Biên ( Tạm đặt tên theo địa danh )
Tiếng Anh: Coelogyne micrantha
Mô tả: Phong lan nhỏ củ moc xa nhau 3 phân, lá 2 chiếc ở ngọn. Chùm hoa dài 5-6 phân, hoa 5-7 chiếc, to 1.25 phân, nở vào mùa Đông-Xuân.
Nơi mọc: Điện Biên, Sơn La.
17. Thanh đạm Tuyết Ngọc ( Cam đạm ).
Coelogyne mooreana Rolfe 1907
Mô tả: Phong lan trung bình, củ cao 4-6 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa dài 20-30 phân, moc từ cây non, hoa 5-8 chiếc, to 10 phân, thơm, nở vào mùa Xuân-Hạ.
Nơi mọc: Nha Trang, Cà Ná, Lạc Dương, Lâm Đồng, Đà Lạt. Hội Hoa Lan
18 Thanh đạm ngù
Tiếng Anh: Coelogyne nitida Lindley 1828
Mô tả: Phong lan củ cao 10 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa thẳng đứng, hay buông thõng dài 20 phân, hoa 3-8 chiếc, to 4 phân, thơm và nở đồng loạt vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đà Lạt.
19. Thanh đạm tròn ( Nâu hoàng).
Tiếng Anh: Coelogyne ovalis
Mô tả: Phong lan trung bình, củ cao 5-7 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa mọc đỉnh củ, cao 12 phân, hoa 2-3 chiếc to 3-4 phân, thơm và nở liên tục từ mùa Hạ đến mùa Đông.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đà Lạt.
20. Thanh đạm tái ( Én luyện ).
Tiếng Anh: Coelogyne pallens
Mô tả: Phong lan cỡ trung, củ mọc cách xa 4-7 phân, lá 2 chiếc. Cuống ngắn, hoa 1-2 chiếc mọc từ đỉnh củ, to 7.5 phân, nở vào cuối mùa Đông hay đầu Xuân.
Nơi mọc: Langbiang, Đà Lạt.
21. Thanh đạm chồi ( Xoan thư).
Tiếng Anh: Coelogyne prolifera
Mô tả: Phong lan cỡ trung, củ mọc xa nhau khoảng 4-5 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa dài 30 phân, hoa 3-10 chiếc, to 1.5 phân nở đồng loạt vào mùa Xuân, đặt biệt hoa cũng nở trên chùm hoa năm trước.
Nơi mọc: Cam Ly, Langbiang, Đà Lạt. Hội Hoa Lan Việt Nam
22. Thanh đạm nhám
Tiếng Anh: Coelogyne rigida
Mô tả: Phong lan nhỏ, củ mọc xa nhau 3-5 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa ở đỉnh dài 8-10 phân, hoa 5-12 chiếc, to 2.5-3 phân, nở đồng loạt vào mùa Hạ.
Nơi mọc: Lai Châu, Lào Cai, Gia Lai, Kon Tum.
23. Thanh đạm cảnh
Tiếng Anh: Coelogyne sanderae
Mô tả: Phong lan nhỏ, củ mọc xa nhau 2 phân, lá 2 chiếc dài 20 phân rộng 4-5 phân. Chùm hoa dài 28 phân, hoa 4-7 chiếc, to 7.5 phân, thơm, nở đồng loạt vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Đắc Lắk, Lâm Đồng, Nam Cát Tiên. Hội Hoa Lan Việt Nam
24. Thanh đạm Lai Châu ( Tạm đặt tên theo địa danh )
Tiếng Anh: Coelogyne schultesii
Mô tả: Phong lan củ 2 lá, chùm hoa dài 25 phân, hoa 4-9 chiếc, to 3 phân nở vào mùa Xuân.
Nơi mọc: Lào Cai, Lai Châu, Tam Đảo, Vĩnh Phú, Tây Nguyên.
25. Thanh đạm hẹp (Thanh đạm cánh ).
Tiếng Anh: Coelogyne stricta
Mô tả: Phong lan, củ mọc cách nhau 5 phân, lá 2 chiếc. Chùm hoa dài 40 phân, hoa to 3 phân, từ 6-15 chiếc, có hương thơm, nở đồng loạt vào mùa Đông.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Sông Bé, Lộc Ninh.
26. Thanh đạm Đà Lạt
Tiếng Anh: Coelogyne tenasserimensis
Mô tả: Phong lan, củ nhẵn bóng, lá 2 chiếc. Chùm hoa dài 6-12 phân, hoa 4-6 chiếc, to 2 phân, nở đồng loạt vào mùa Xuân-Hạ.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đà Lạt.
27. Thanh đạm ba gân
Tiếng Anh: Coelogyne trinervis
Mô tả: Phong lan, củ mọc sát nhau, lá 2 chiếc. Chùm hoa dài 25 phân, hoa 4-8 chiếc, to 4 phân, nở 4-5 chiếc một lúc vào mùa Thu. Hương thơm có ngừoi cho là hắc.
Nơi mọc: Lâm Đồng, Đồng Nai, Phú Quốc.
28. Thanh đạm nhớt ( Thanh đạm cỏ ).
Tiếng Anh: Coelogyne viscosa
Mô tả: Phong lan hay thạch lan, củ mọc sát, lá 2 chiếc. Chùm hoa dài 10-15 phân, hoa 3-5 chiếc, to 4 phân, nở đồng loạt vào mùa Đông và có hương thơm.
Nơi mọc: Kon Tum, Đắc Lắk, Lâm Đồng.
IV/ Cách trồng:
Thanh đạm cần nhiều ánh sáng nhưng, không ưa nắng chiếu sáng trực tiếp; Giá thể nhẹ ( Các loại mùn; Dương xỉ băm nhỏ; vỏ thông… ); Khi trồng lưu ý để giả hành nổi lên trên mặt gía thể.
Thanh đạm thuộc diện dễ trồng, có thể trồng vào tất cả các mùa quanh năm;
Phân bón: Dùng các loại phân hữu cơ hoai mục; Phân chậm tan; phân NPK đều được.
[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=OSMQ4iaMpKM[/embedyt]
Sưu tầm và biên soạn: Hoàng Chiến
Thông tin liên quan:
FACEBOOK: https://www.facebook.com/hoangchien65
WEBSITE: http://hoangchien.name.vn/
YOUTUBE: https://www.youtube.com/c/HoàngChiếnyoutube